Capt. Nguyễn Đức Minh – DPA

1. Diến biến sự cố

Rạng sáng ngày 26/03/2024, các bên liên quan ở khu vực luồng vào cảng Baltimore, Hoa Kỳ đã nhận được tín hiệu cấp cứu từ tàu “Dali” về sự cố mất điện toàn tàu chỉ vài phút trước khi xảy ra tai nạn kinh hoàng. Con tàu chở hàng do công ty vận tải biển nổi tiếng của Đan Mạch Maersk khai thác đã đâm vào Cầu Francis Scott Key và các bên không thể kịp thời ngăn chặn được thảm họa. Cú va chạm diễn ra rất nhanh và tàn nhẫn, cây cầu sụp đổ xuống sông chỉ trong vài giây, để lại khung cảnh hoang tàn và tuyệt vọng.

Hình ảnh tàu container Dali đâm sập cây cầu Francis Scott Key ở thành phố Baltimore, bang Maryland, Hoa Kỳ

Theo báo cáo điều tra sơ bộ, tàu container “DALI” có số IMO: 9697428, hô hiệu 9V5283 treo cờ Singapore, có chiều dài là 299.92 mét và chiều rộng là 48.2 mét. Tàu có sức chở 10.000 container và vào thời điểm xảy ra tai nạn trên tàu đang chở 4.700 container, 22 Thuyền viên trên tàu là người Ấn Độ. Tàu rời cảng Baltimore, Hoa Kỳ lúc 01h00 LT ngày 26/03/2024 để chạy đến cảng Colombo, Srilanca, thời gian hành trình chuyến đi theo dự kiến mất khoảng 27 ngày, mớn nước của tàu khi rời cảng là 12.2 mét. Hai Hoa tiêu trên tàu để dẫn tàu ra luồng. Hai tàu lai của Công ty McAllister Towing and Transportation đã hỗ trợ tàu “Dali” khi ra cầu và các tàu lai này đã rời tàu ‘Dali” khi tàu đã nhập luồng và ổn định hướng đi trong luồng.

Ảnh chụp tuyến hành trình của tàu “Dali” từ khi rời cầu đến khi xảy ra sự cố đâm sập cầu Francis Scott Key ở thành phố Baltimore, bang Maryland, Hoa Kỳ

Lúc 01h24’59” giờ địa phương khi tàu đang chạy trong luồng với tốc độ 8.5 Hải lý/ giờ, cách cầu Francis Scott Key khoảng gần 3 thân tàu thì bị sự cố mất điện hoàn toàn và chết máy, dẫn đến tàu mất lái, mất chủ động. Sau khi tàu bị mất điện, bánh lái sẽ không thể điều khiển được, có nghĩa là con tàu sẽ tiếp tục di chuyển theo hướng của vị trí bánh lái tại thời điểm mất điện và mặc dù tàu bị chết máy nhưng vẫn theo quán tính di chuyển về phía trụ cầu với tốc độ hơn 7 hải lý/ giờ. Lúc 01h26’39’’ giờ địa phương Hoa tiêu đã điện yêu cầu các tàu lai đến hỗ trợ tàu. Để giảm tốc độ di chuyển của tàu, lúc 01h27’04’’ LT Hoa tiêu đã lệnh cho tàu thả neo trái. Lúc 01h27’25’’ khi thấy tình huống đã rất nguy cấp, tàu đã phát tín hiệu báo nguy MAY DAY và đến 01h29’00 LT ngày 26/3 tàu đã đâm vào trụ cầu làm sập cầu.

Sau khi nhận được tín hiệu báo nguy MAY DAY của tàu “Dali” cảnh sát đã ngăn chặn xe đi lên từ 2 đầu cầu, tuy nhiên đã không kịp sơ tán 08 công nhân đang sửa đường ở khu vực tàu đâm vào. Hậu quả là 08 công nhân rơi xuống nước và 06 người đã coi là thiệt mạng. Vụ sập cầu có thể khiến Mỹ thiệt hại 15 triệu USD mỗi ngày. Các nhà phân tích cho biết, vụ sập cầu Francis Scott Key ở Baltimore Mỹ có thể khiến các công ty bảo hiểm phải bồi thường hàng tỉ USD, có người ước tính con số này lên tới 4 tỉ USD, khiến thảm kịch này trở thành tổn thất kỷ lục trong bảo hiểm vận chuyển đường biển - Reuters đưa tin.

Ảnh chụp vị trí tàu “Dali” trên hải đồ điện tử trước kShi đâm vào trụ cầu cho thấy khu vực chạy tàu luồng hẹp, độ sâu hạn chế

 

2. Bài học từ góc nhìn Quản lý an toàn

Mặc dù chưa có báo cáo kết luận về sự cố do hiện các bên đang tiến hành điều tra sự cố này, dự kiến việc điều tra có thể mất từ 12 đến 24 tháng. Tuy nhiên dưới góc nhìn của người làm quản lý an toàn, chúng ta có những đánh giá khách quan về sự cố này như sau:

• Việc xảy ra sự cố máy đèn và máy phát sự cố trên tàu “Dali” sẽ được các bên điều tra tìm ra, có thể là nguyên nhân do chất lượng nhiên liệu hoặc do tình trạng máy đèn và máy phát sự cố thiếu kiểm tra, bảo dưỡng theo qui đinh hay do Chủ tàu, tàu chưa khắc phục các khuyến cáo kiểm tra của các bên về các thiết bị này. Nếu đúng như thế thì đây là trách nhiệm của bộ phận quản lý tàu, đã không kiểm soát hiệu quả để xảy ra sự cố.
• Đây là sự cố hy hữu, thông thường khi tàu bị chết máy đèn thì ngay lập tức máy phát điện sự cố trên tàu sẽ tự động khởi động cấp điện cho tàu khi đó máy lái và các thiết bị hàng hải trên tàu sẽ được cấp điện và hoạt động bình thường. Tuy nhiên, khi xảy ra sự cố chết máy đèn trên tàu “Dali” thì máy phát điện sự cố trên tàu đã không hoạt động. Vì vậy tàu bị mất điện hoàn toàn, máy lái không điều khiển được tàu để tránh đâm vào trụ cầu mặc dù tàu vẫn còn trớn với tốc độ cao (hơn 7 hải lý/ giờ).
• Vị trí tàu “Dali” xảy ra sự cố gần cầu nên nếu các máy phát điện sự cố trên tàu có tự động khởi động cấp điện cho tàu khi tàu xảy ra sự cố chết máy đèn thì thông thương việc khởi động lại máy chính cũng phải mất từ 5 phút đến 10 phút vì vậy tàu vẫn bị mất chủ động trong khoảng thời gian chưa có máy chính và nguy cơ tàu đâm vào trụ cầu vẫn rất cao. Nếu không có động cơ đẩy (máy chính) hoặc tàu lai hỗ trợ thì một con tàu cỡ này gần như không thể dừng lại. (thực tế thời gian từ lúc tàu bị sự cố mất điện đến khi tàu đâm vào trụ cầu chỉ chưa đến 5 phút) .
• Tàu “Dali” đã không thực hiện đánh giá rủi ro tình huống tàu bị chết máy, mất chủ động ở khu vực gần cầu để áp dụng biện pháp phòng ngừa rủi ro này, yêu cầu bố trí tàu lai dẫn đường, theo tàu để hỗ trợ kịp thời đảm bảo an toàn cho tàu khi tàu hành trình qua cầu trong trường hợp xảy ra sự cố.
• Cầu Francis Scott là cầu huyết mạch của cả vùng, tuy nhiên chính quyền đã không có biện pháp để bảo vệ cầu như:

 + Làm rào cọc để bảo vệ trụ cầu để tránh các tàu đâm vào trụ cầu;

 + Yêu cầu các tàu khi hành trình qua cầu bắt buộc phải thuê tàu lai để trợ giúp khi xảy ra sự cố trên tàu, tránh đâm vào trụ cầu.

• Tàu “Dali” là tàu lớn, luồng vào cảng Baltimore bị hạn chế cả về chiều rộng luồng và độ sâu luồng nên nếu tàu xảy ra sự cố mất chủ động trong luồng (chết máy, hỏng máy lái…) thì nguy cơ tàu bị mắc cạn trong luồng rất cao vì chiều dài của tàu lớn hơn rất nhiều chiều rộng của luồng. Thực tế năm 2021 đã xảy ra sự cố tàu container Ever Green dài 400m gặp thời tiết xấu và đâm vào bờ, nằm chắn ngang kênh đào Suez khiến hàng chục tàu thuyền bị mắc kẹt, ảnh hưởng đến tuyến hàng hải huyết mạch của thế giới. Vì vậy các tàu cũng cần phải áp dụng các biện pháp để phòng ngừa tình huống rủi ro này để đảm bảo an toàn cho tàu khi hành trình trong luồng cảng vào Baltimore, Hoa Kỳ cũng như các luồng vào cảng khác bị hàng hải hạn chế.

3. Kết luận

Qua đánh giá khách quan vụ việc tàu “Dali” bị sự cố mất điện hoàn toàn và chết máy, tàu bị mất lái, mất chủ động dẫn đến đâm và làm sập cầu Francis Scott Key ở thành phố Baltimore, bang Maryland, Hoa Kỳ Chúng ta có thể đưa ra kết luận:

ĐỂ ĐẢM BẢO AN TOÀN MỌI MẶT CHO TÀU KHI RA /VÀO CẦU VÀ HÀNH HẢI TRONG LUỒNG PHẢI THỰC HIỆN TỐT VIỆC ĐÁNH GIÁ RỦI RO, PHẢI PHÂN TÍCH, ĐÁNH GIÁ HẾT ĐƯỢC CÁC NGUY CƠ VÀ ÁP DỤNG CÁC BIỆN PHÁP PHÒNG NGỪA HIỆU QUẢ CÁC RỦI RO CÓ THỂ XẢY RA CHO TÀU.